Letnie opalanie może mieć groźne konsekwencje w postaci raka skóry – czerniaka. Jak się broniić przed tym nowotworem?

Słońce, lato, plaża – takie pozornie idealne wakacje mogą skończyć się dla nas bardzo przykro. Nadmierna ekspozycja na słońce jest bowiem głównym czynnikiem rozwoju raka czerniaka.

Skóra zawsze zdrowa. Co trzeba wiedzieć o znamionach i nowotworach skórnych?

Rocznie w Polsce zapada na niego około 4 tys. osób, niestety aż 1,5 tys. umiera. W ostatnich latach liczba zachorowań na czerniaki rośnie bardzo szybko we wszystkich grupach wiekowych.

- To jest bardzo niepokojące - zaznacza prof. Piotr Rutkowski z Narodowego Instytutu Onkologii w rozmowie z ekspertami Narodowego Funduszu Zdrowia. - Niestety wiąże się to tylko i wyłącznie z naszą postawą oraz zachowaniami w stosunku do słońca i promieniowania ultrafioletowego – dodaje.

Zachorowaniu sprzyja nie tylko nadmierne opalanie, ale też oparzenia słoneczne – zwłaszcza te przebyte w dzieciństwie, a nawet nadużywanie solariów. Nie bez znaczenia są czynniki genetyczne. Częściej chorują osoby o jasnej karnacji, ze znamionami, u których w rodzinie były już zachorowania. Ryzyko rośnie z wiekiem, najwięcej przypadków wykrywa się u osób po 60. roku życia, bo przez lata nasze błędy w wystawianiu się na słońce kumulują się.

Ale przed czerniakiem można się skutecznie bronić. Wcześnie wykryty jest w ponad 90 proc. wyleczalny. A wykrycie go jest łatwiejsze niż w przypadku innych raków.

- Nowotwory skóry to najprostsze nowotwory do wykrycia. Dlaczego? Bo znajdują się na skórze – podkreśla prof. Rutkowski w rozmowie z NFZ.

Jednak konieczna jest regularna samokontrola skóry. Najważniejsze jest oglądanie skóry po wakacjach i urlopach, bo w Polsce najwięcej przypadków czerniaka wykrywa się właśnie wtedy - od sierpnia do października. Swoją skórę powinniśmy oglądać samodzielnie, bo to my najlepiej znamy swoje znamiona i możemy zauważyć czy zmieniają się lub powstają nowe.

- Czerniak nie zawsze jest czarny! - ostrzega prof. Rutkowski. - Czerniak może być brązowy, fioletowawy, czerwony. Najważniejszą jego cechą jest zmiana na skórze, które się zmienia – wyjaśnia.

Taką zmianę można zauważyć gołym okiem.

W rozpoznaniu może pomóc ABCD czerniaka:

• Asymetryczny kształt: jedna połowa znamienia różni się od drugiej
• Brzegi nieregularne: niewyraźne, zamazane, poszarpane lub ząbkowane
• Kolory różnorodne: mogą wystąpić odcienie czerni, brązu, czerwieni, szarości, a nawet błękitu
• Duży rozmiar: czerniak zwykle się powiększa i ma średnicę powyżej 5 mm
• Ewolucja: czerniak stopniowo się zmienia, zwykle powiększa lub unosi

Jeśli zauważymy, że jakieś nasze znamię skórne ma którąś z tych cech powinniśmy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem. Najlepiej udać się do przychodni POZ i pokazać znamię lekarzowi rodzinnemu. W razie potrzeby wystawi on skierowanie do dermatologa. Możemy też w ramach NFZ udać się do poradni onkologicznej bez skierowania.

Zapobieganie nowotworom skóry
Jednak zamiast leczyć czerniaka, lepiej mu zapobiegać. Dlatego przez całe lato warto rozsądnie korzystać ze słońca. Przebywanie na słońcu jest przyjemne i potrzebne do tworzenia witaminy D. Jednak wcale nie musi być długie. Wystarczy zaledwie kwadrans spędzony na słońcu między godz. 10 a 15 z odkrytą jedną piątą ciała, by zapewnić sobie witaminę D w odpowiedniej ilości.

Należy unikać długiego przebywania na słońcu między godz. 11 a 15, bo wtedy operuje najsilniej. Jeśli musimy być na dworze, starajmy się osłonić jak najwięcej ciała, stosujmy kremy z filtrem, kapelusze z szerokim rondem lub czapki z daszkiem i okulary przeciwsłoneczne. Pamiętajmy, że o oparzenia najłatwiej na początku urlopu, gdy po miesiącach w biurze próbujemy „nadrobić” opalanie. Szczególnie wrażliwe na słońce są małe dzieci, a także osoby po zabiegach zwiększających wrażliwość na promienie UV. Dla nich najodpowiedniejsze są kremy o SPF 30 i wyższym. Najlepiej nałożyć krem kwadrans przed wyjściem z domu, a później powtarzać co 2-3 godziny lub po wyjściu z kąpieli.

Zalecenia te obowiązują nie tylko na wakacjach, ale także podczas pracy na dworze, np. w rolnictwie czy na budowach, a także w czasie rekreacji na świeżym powietrzu.

Tu znajdziesz sprawdzone informacje o czerniaku przygotowane przez NFZ